Stop met de jubelton en verklein de ongelijkheid
In ons land botsten afgelopen week twee opvallende economische events op elkaar. Het eerste event: Thomas Piketty kwam zijn boek Kapitaal en ideologie promoten op een Brainwash-festival in Amsterdam (ja, ik was erbij). Centrale boodschap: sinds de jaren ’80 neemt wereldwijd de vermogensongelijkheid weer toe. Piketty kan dit met Amerikaanse, Engels en Franse statistieken laten zien en betoogt dat radicale politieke actie nodig is.
Het tweede event: het Centraal Planbureau (CPB) publiceerde een beschouwing over kansenongelijkheid onder kinderen in Nederland. Centrale boodschap: kinderen van ouders met een laag inkomen hebben een aanzienlijk lagere kans om zelf een hoog inkomen te verwerven dan kinderen van rijke ouders. Onze rekenmeesters waarschuwen dat ongelijke kansen eigenlijk gemiste kansen zijn, omdat niet alle jongeren dan hun volledig potentieel kunnen benutten. Dat is niet alleen slecht voor die kinderen, ook voor onze economie.
Die CPB-publicatie is hard: “Naast het wegnemen van barrières kunnen beleidsmakers er bij de vormgeving van beleid rekening mee houden dat sommige maatregelen de kansenongelijkheid juist kunnen vergroten. Gedacht kan worden aan het omdraaien van de eindtoets en het schooladvies, maar ook aan de verruimde schenkingsregeling voor de aankoop van een huis, waar vooral hogere inkomens van kunnen profiteren.”
Dit was de botsing. Bam! Frontaal.
Wat is er hier de hand? In 2013 voerde de Nederlandse regering de ‘verruimde vrijstelling schenkbelasting eigen woning’ in. Ouders mochten hun kind(eren) eenmalig maximaal een ton belastingvrij schenken voor een eigen woning. Hoewel de regeling twee jaar zou gaan gelden, werd deze steeds voortgezet en in 2017 zelfs structureel gemaakt. Het vrijgestelde schenkbedrag is nu opgelopen tot 103.643 euro.
Deze vrijstelling heeft de schatkist behoorlijk wat erf- en schenkbelasting gekost, omdat vermogende ouders massaal geld overschreven naar hun nageslacht. In 2013 en 2014 al meer dan 150 duizend keer, voor een bedrag van 10 miljard euro. De Algemene Rekenkamer berekende dat een belastingderving van ruim 1 miljard euro plaatsvond. Het ministerie van Financiën was uitgegaan van ‘slechts’ 104 miljoen euro. Oeps.
Essentieel is dat deze vrijstelling de kinderen van ouders met veel vermogen, die vaak een hoog inkomen hebben, een (extra) voorsprong geeft op kinderen van ouders met weinig vermogen, die vaak een laag inkomen hebben. De kinderen ouder dan 30 jaar gebruiken de schenking vaak voor extra aflossing op hun hypotheek. De kinderen tot 30 jaar vaak om als eigen vermogen in te zetten bij een woningaankoop, waardoor ze een grotere kans maken dan leeftijdsgenoten. En woningbezit is een belangrijk deel van onze vermogensverdeling.
Nu is de vraag: waarom geeft Nederland een jaarlijkse belastingkorting van 100 miljoen euro die de kansenongelijkheid én de vermogensongelijkheid binnen een generatie vergroot?
Daar is geen juist antwoord op. Stoppen ermee dus.