Wimar Bolhuis

Econoom, wetenschapper en publicist

Deze keer hoeft u de rekening van de crisis niet betalen

De grove inschatting van het ministerie van Financiën is dat ons begrotingstekort dit jaar uitkomt op 11,8 procent van het bbp: 92 miljard euro. Dat is het grootste tekort sinds 1814, volgens de historische overheidsfinanciën-reeksen van het CPB. In ons calvinistische land vol boekhouders denken we dan meteen: hoe gaan we dit terugbetalen?

Het goede antwoord hierop is natuurlijk: als we het geld kunnen missen, gespreid over een langere periode, en op het minst schadelijke moment. Te vroeg en te snel de corona-schuldopbouw aflossen is irrationeel en hindert het economisch herstel.

Klip en klaar is dat het door corona niet nodig is om de overheidsuitgaven structureel fors te verlagen of belastingen te verhogen. De pandemie is immers een tijdelijke exogene schok. Deze leidt weliswaar tot fors hogere (noodzakelijke) uitgaven aan medische capaciteit en aan overbruggingsliquiditeit voor bedrijven, ondernemers en werkenden, maar dit is eindig.

Het karakter van een pandemie en de wens van het overheidsbeleid is dat de samenleving en economie op korte termijn weer ‘herstarten’. De productie klimt dan weer op naar de potentiële, structurele groei (1,5 procent groei en 2 procent inflatie) met bijbehorend niveau van lagere overheidsuitgaven en hogere overheidsinkomsten.

Zeker, de forse corona-schuldopbouw in 2020 moet betaald worden. Rentebetaling en schuldaflossing moeten gefinancierd kunnen worden. Maar zolang de rentebetalingen structureel lager uitvallen dan de economische groei – en dat lijkt het geval – kan de Nederlandse overheid dit sowieso betalen. Het is zelfs mogelijk structureel een begrotingstekort te hebben, terwijl de staatsschuld als percentage van het bbp daalt.

Die langdurig lage(re) rente heeft meerdere oorzaken. Vergrijzende bevolkingen, wat zorgt voor enorm overschotten aan besparingen. Wereldwijd orthodox monetair beleid, dat de geldhoeveelheid verruimt en de rentes negatief maakt. Het relatief hoge Nederlandse verdienvermogen, waardoor beleggers graag tegen (of zelfs voor!) een erg lage vergoeding kapitaal verschaffen aan onze veilige haven. Al decennia dalen onze rentes trendmatig en financiële markten verwachten dat dit aanhoudt. De Nederlandse overheid betaalt voor een 10-jaars staatslening nu een negatieve rente van -0,2 procent!

Iedereen die dan voorstelt de komende jaren fors te bezuinigen om de rekening van deze crisis te betalen is een economische pyromaan.

Mocht de calvinistische inborst onze politici toch inspireren tot het aantrekken van de broekriem, dan is er voldoende laaghangend fruit.

De Adviescommissie belastingheffing van multinationals adviseerde recent om de opbrengst van de winstbelasting te verhogen. Door nationaal minder ruimte te bieden aan multinationals om via allerlei verrekeningen hun belastbare winst te verlagen en door internationaal mogelijkheden tot verschuiving van winst naar het meest gunstige belastingregime te beperken. Dat zijn sowieso no-regret-maatregelen Maar zeker nu, als gebaar van wederkerigheid voor de massale staatssteun die het bedrijfsleven ontvangt.

Het CPB publiceerde vorige week Kansrijk Belastingbeleid, waarin wordt gesteld dat een schuif van belasten van arbeid naar kapitaal ‘Nederland beter in de pas zou kunnen laten lopen met veel andere Europese landen en de vermogensongelijkheid kunnen verkleinen’. Denk aan hogere heffingen op de eigen woning, onroerende goederen, grond, en grote vermogens in ondernemingen en van particulieren.

Deze hogere bijdragen door bedrijven en vermogenden kunnen desnoods tijdelijk ingevoerd worden, als coronacrisisheffing. Ze liggen klaar op de plank. Zulke crisisheffingen zijn heel gewoon na een periode van exceptionele staatsschuldopbouw, zoals in een oorlog.

Een les kan zijn: geen hogere inkomstenbelasting voor de middenklasse. Geen nullijnen voor zorgmedewerkers, kinderopvangpersoneel en onderwijzers. Geen hogere eigen bijdragen in de zorg en verlaging van werkloosheids- of bijstandsuitkeringen.

Deze keer hoeft u de rekening van de crisis niet betalen.

 

 

«
»