Kabinet kan er nu echt niet meer onderuit: niet bezuinigen, wel investeren
“Elke crisis kent ook kansen. Never let a good crisis go to waste. Je weet toch, die uitspraak van Winston Churchill.”
Dit hoorden we vroeger regelmatig. Vervolgens ratelden de sprekers dan meteen door naar enthousiaste uiteenzettingen hoe er pijnloos bezuinigd kon worden op de sociale zekerheid en zorg, hoe de verspillende overheid echt met veel minder ambtenaren af kon, en hoe het knellende ontslagrecht nu eindelijk versoepeld mocht worden.
Ondanks de ellende waren er veel braakliggende kansen om deze crisis te benutten voor een formule van ‘afbreekbeleid’.
Nu, in de diepste wereldwijde economische recessie in vredestijd, leeft gelukkig juist de hoop dat de corona-crisis gebruikt wordt voor ‘opbouwbeleid’. Die hoop wordt breed gedragen, niet alleen door een nieuwe burgerbeweging, maar ook door een bekend expert-gezelschap. De grootste adviseurs van de Nederlandse regering spreken die wens uit.
Het Sociaal Cultureel Planbureau, het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau (CPB) adviseren dat de overheidsimpuls van miljarden euro’s ingezet wordt voor extra investeringen in de brede welvaart en lange termijnveranderingen die al lang noodzakelijk bleken. Denk aan de modernisering van de sociale zekerheid, de vergroening van de economie en het verhogen van de woningbouwproductie.
De planbureaus verzoeken daarbij met klem om oog te houden voor kwetsbare mensen in Nederland die hard geraakt worden door de crisis en die niet zomaar profiteren van het herstelbeleid. Waarvan akte.
De Denktank Coronacrisis, actief onder de vlag van de Sociaal-Economische Raad, geeft een vergelijkbare boodschap af. Overheidssteun aan het bedrijfsleven moet in lijn komen met de voorgenomen veranderingen op het gebied van energie, klimaat en digitalisering.
Alleen zo’n ‘intelligent herstelbeleid’ draagt bij aan duurzame welvaart voor de huidige en toekomstige generaties, met oog voor gezondheid, klimaat, onderwijs, gelijkheid, stabiliteit en betrouwbaar werk. De Denktank waarschuwt voor het gevaar van een verloren generatie in Nederland, want vooral jonge flexwerkers verliezen nu hun baan. Waarvan akte.
Tot slot roept ook De Nederlandsche Bank (DNB) op om juist nu extra te investeren in de bouw van woningen en om de hoeveelheid groene investeringen te vergroten. Geplande projecten moeten door de overheid waar mogelijk ‘naar voren’ worden gehaald. Door de lage rentestand en lage energieprijzen is dit het uitgelezen moment.
Ja, de corona-crisis wordt diep en naar, maar benut de uitzonderlijke economische omstandigheden. Daarbij zullen deze extra overheidsuitgaven de nationale economie op korte termijn een steuntje in de rug geven, waardoor er minder bedrijvigheid en werkgelegenheid verdwijnt. Zowel DNB-president Klaas Knot als CPB-directeur Pieter Hasekamp gaven dit goede advies woensdag luid en duidelijk af in de Tweede Kamer tijdens een hoorzitting. Waarvan akte.
De afgelopen maanden heeft onze regering weinig met dit soort adviezen gedaan. En dat is ook heel begrijpelijk. De eerste fase van de crisisbestrijding was chaotisch en onvoorspelbaar. Er bleken (steeds nieuwe) noodpakketten nodig om te zorgen voor damage control. Maar nu breekt de tweede fase aan en die wordt overzichtelijker en voorspelbaarder. Enerzijds wordt die heel ellendig, door de groei van faillissementen en werkloosheid. Anderzijds zal juist de behoefte aan een stip op de horizon toenemen. Hoe komen we uit deze crisis en – vooral – waar willen we uitkomen?
De grootste adviseurs schetsten dus al een perspectief. De grote vraag is nu: gaat onze regering deze corona-crisis benutten voor zo’n ‘opbouwbeleid’, of laat men deze crisis ‘to waste’ gaan? Na de zomer krijgen we het antwoord, voor of tijdens Prinsjesdag.
Mijn standpunt: never waste a good crisis. Waarom nu dan wel?