Wat Limburg ons leert over het Nederlandse klimaatbeleid
23 juli 2021 07:08
Nederland is weer een gidsland. Over de grens valt het veel mensen op dat de enorme overstromingen in Limburg geen dodelijke slachtoffers hebben gemaakt. Natuurlijk hebben we geluk met het landschap, maar het is toch een prestatie van formaat. In Duitsland en België gingen tientallen mensenlevens verloren.
Met bewondering schrijft de buitenlandse pers mooie woorden over onze watermanagement-infrastructuur, de centrale aansturing vanuit het Rijk en positieve effecten van de langlopende programma’s ‘Ruimte voor de Rivier’ en ‘Maaswerken’. Als water-laaglandje waarvan 60 procent onder zeeniveau ligt, doen die Hollanders het verdomde goed.
Dat is allemaal waar. Het gaat nooit compenseren voor de enorme verliezen van lokale burgers en bedrijven, maar het is iets om trots op te zijn. Rijkswaterstaat en alle mensen die na de overstromingen van 1993 en 1995 deze grote voorzorgsmaatregelen op touw zetten verdienen complimenten. Net als natuurlijk het lokale openbaar bestuur, de hulpdiensten, het leger, de inwoners die zandzakken sleepten op de kritische dagen.
De goede reputatie va Nederland als water-kennisland zal groeien. Buitenlandse delegaties gaan ons bezoeken om te leren. Vanuit heel de wereld zullen we commerciële opdrachten ontvangen.
Maar, let wel, om een negatief gevolg van klimaatverandering voor andere landen in betere banen te leiden. Want het staat vast dat dit soort overstromingen én hoosbuien de komende decennia vaker gaan voorkomen door de opwarming van de aarde. We gaan verdienen aan klimaatadaptatie.
Pijnlijk genoeg is Nederland op het bestrijden van klimaatverandering juist een anti-gidsland. Zo wekten we hier recent de minste duurzame energie van Europa op. We bungelen onderaan het rijtje van de Environmental Perfomance Index, op plek 19 van 22 Westerse landen.
Overigens druk collectief zelfbedrog plegende: een ruime meerderheid Nederlanders denkt dat we (veel) hoger staan. Weliswaar zijn commissaris Frans Timmermans en diens kabinetschef Diederik Samsom de aanjagers van de net gepresenteerde Europese Green Deal, maar ons land loopt achteraan. De rechterlijke macht besloot om onze politiek (Urgenda) en grootbedrijf (Shell) op het matje te roepen.
De grote vraag blijft: waarom organiseren we de bestrijding van de klimaatcrisis niet op dezelfde manier als onze bestrijding van het watergevaar?
Klimaatverandering pakken we nu (nog) aan door Nederlands te polderen. Eerst het eens worden over gemeenschappelijke doelen. Daarna lang onderhandelen met veel belangengroepen over een doorgerekend beleidspakket. Met hierin een lofzang op de maatschappelijke verantwoordelijkheid van burgers en bedrijven, de opbrengsten van privaat initiatief en zelfregulering, en een overheid die hiervoor prikkelende subsidies en fiscale kortingen biedt.
Papier is geduldig. Zolang er uiteindelijk maar een getekend Klimaatakkoord ligt. Over dat akkoord wordt de Tweede Kamer sowieso weer boos – weinig legitimiteit, lage ambitie, grote economische schade.
Vervolgens blijkt herhaaldelijk dat Nederland de klimaatdoelen, die we steeds braaf zeggen na te streven, met de polderafspraken niet gaan halen. De Rijksoverheid stuurt dan symbolisch bij door extra geld beschikbaar te stellen voor ‘innovatie, pilots en demoprojecten’, maar gaat echt geen harde programma’s in het leven roepen of zelf aansturen op nieuwe infrastructuur -– zoals bij de waterbestrijding wel gebeurde.
Wat alles zegt: zelfs het Klimaatplan dat de regering in 2019 zelf opstelde was te weinig ambitieus en richtinggevend, zegt de Raad van State. Veelzeggend is dat de Rijksoverheid-site over Klimaatbeleid begint met de noodzaak van klimaatadaptatie, dan de onderschreven doelen op CO2-uitstootreductie meldt, maar vervolgens schrikbarend weinig concreet overheidsbeleid biedt dat de klimaatverandering bestrijdt. Die site is een waarheidsgetrouwe weergave van de echte prioriteiten en de ingezette organisatie- en slagkracht.
Ter overdenking: wat was er gebeurd in Limburg als het watermanagement ook zo was aangepakt?