FD-artikel ‘Onderzoek: Nederland investeert al vijftien jaar te weinig in R&D’
FD, 22 januari 2024
In het kort
-Sinds 2009 houdt de overheid haar hand op de knip als het gaat om investeringen in R&D.
– Innovatie zorgt voor vernieuwing, hogere productiviteit en kan het personeelstekort helpen oplossen.
-Buurlanden Duitsland en België investeren aanzienlijk meer in onderzoek en ontwikkeling.
Nederland zet zijn welvaart op het spel door structureel te weinig te investeren in onderzoek en ontwikkeling. Dergelijke investeringen leiden tot hogere productiviteit en kunnen oplossingen bieden voor personeelstekorten. Buurlanden als België en Duitsland laten al twintig jaar een gestage groei zien, terwijl Nederland sinds de financiële crisis van 2009 de hand op de knip hield en pas sinds 2017 weer een tandje bijschakelt. Korten op het Nationaal Groeifonds – zonder een alternatief – is daarom onwenselijk.
Dat schrijft TNO Vector, dat zich richt op maatschappelijke innovatie en strategie, in een vandaag gepubliceerde studie. De uitgaven aan onderzoek en ontwikkeling bedroegen in 2022 2,3% van het bruto binnenlands product. In België ligt dat op 3,5% en in Duitsland op 3,1%. ‘De effecten van achterblijvende investeringen zie je over een periode van tien tot vijftien jaar. Pas dan wordt het zichtbaar in een gebrek aan dynamiek en vernieuwing. Innovatie biedt een land ook een competitief voordeel’, zegt directeur en mede-auteur Wimar Bolhuis.
Niet alleen verhoogt innovatie de productiviteit, het kan ook het werk aangenamer maken, bijvoorbeeld door de inzet van hefmachines bij de bagage-afhandeling op Schiphol. Bolhuis: ‘Met het oog op de vergrijzing en de discussie over arbeidsmigratie zijn de investeringen in onderzoek en ontwikkeling juist nu belangrijker dan ooit.’
In 2000 is bij de Europese top in Lissabon afgesproken dat de lidstaten zouden toegroeien naar een financiering van R&D gelijk aan 3% van het bbp. In Nederland stokt de groei vanaf de financiële crisis van 2009 tot 2017. Waar de uitgaven voor zorg en sociale zekerheid in die periode toenemen blijft de publieke financiering van R&D achter. Pas vanaf 2018 wordt weer ingezet op een substantiële toename, leert het onderzoek van TNO Vector.
Nationaal Groeifonds
Een belangrijk instrument voor langjarige innovatie-investeringen is het Nationaal Groeifonds. De overheid investeert tussen 2021 en 2025 €20 mrd in projecten om het verdienvermogen van Nederland op de lange termijn te borgen. Verschillende politieke partijen hebben in hun verkiezingsprogramma’s voorgesteld te korten op het budget of het fonds zelfs volledig af te schaffen zonder alternatief. ‘Dat is een risico voor het Nederlandse verdienvermogen’, schrijft het onderzoeksinstituut.
Bolhuis noemt het van cruciaal belang dat de overheid het voortouw neemt. ‘De ervaring leert dat de private sector zelf ook meer doet als de overheid meer onderzoek en ontwikkeling financiert. Je krijgt dan een soort multiplier-effect.’ Ook buitenlandse bedrijven kijken bij hun zoektocht naar een geschikte vestigingsplaats naar de R&D-uitgaven van een land.
Minister Adriaansens (Economische Zaken) heeft vrijdag een Nationale Technologiestrategie door de ministerraad geloodst. Het ministerie heeft uit 44 sleuteltechnologieën er 10 gekozen waar de overheid de komende tien jaar vol op inzet. Het gaat om technologieën als AI en moleculaire wetenschap die het leven, leren en produceren ingrijpend veranderen. De VVD-minister is nu op zoek naar private financiers die samen met de overheid het geld voor hun rekening nemen. Zij kijkt daarbij nadrukkelijk naar de pensioenfondsen.
Ook andere onderzoeksinstituten zoals de Amsterdam Business School waarschuwen voor de gevolgen van achterblijvende R&D-investeringen. Nederland verliest terrein op de wereldranglijst van innovatieleiders. ‘De R&D-investeringen zijn te laag, er is een relatief laag aantal octrooi-aanvragen en de beschikbaarheid van kenniswerkers is beperkt.’
Lees het volledige artikel: https://fd.nl/economie/1503887/onderzoek-nederland-investeert-al-vijftien-jaar-te-weinig-in-r-d