Gezocht: helikopter vol corona-cash voor het bedrijfsleven
Het ‘voordeel’ van deze crisis is dat alle EU-landen geraakt worden door het coronavirus én dit onheil grotendeels buiten hun invloedssfeer ligt. Economen noemen dit een symmetrische, exogene schok. Het maakt de lidstaten onderling meer solidair dan tijdens de vorige eurocrisis. Toen was er een asymmetrische schok, harder gevoeld door de zuidelijke lidstaten. En vonden de noordelijke lidstaten dat ze hier zelf verantwoordelijk voor waren: slecht op de overheidsfinanciën gepast en te weinig hervormingen doorgevoerd.
Mede door dit verschil gunnen lidstaten elkaar nu meer budgettaire speelruimte en bieden elkaar meer steun. De knellende Europese begrotingsregels zijn buiten werking gesteld. Italië krijgt financiële noodhulp van de andere landen, zonder extra voorwaarden. Bondskanselier Merkel lijkt zelfs te hinten op het uitgeven van Eurobonds – gezamenlijke staatsobligaties – om het kredietrisico van EU-landen te gaan delen. Een kostenvoordeel voor de zwakkere zuidelijke lidstaten en een kostennadeel voor de sterke noordelijke landen.
“Het signaal aan de financiële markten was duidelijk: de EU-lidstaten dekken elkaar volledig door deze coronacrisis.”
Ook krijgt de ECB meer monetaire speelruimte om individuele lidstaten te helpen. Het was te verwachten dat de Italiaanse centrale bank woensdag, gesteund door de ECB, staatsobligaties van Italië ging opkopen om de rentestijgingen te drukken. Tijdens de eurocrisis kreeg Mario Draghi verwensingen bij dit soort acties om de ‘spreads’ tussen lidstaten te drukken. Maar richting Christine Lagarde nu geen onvertogen woord. Het signaal aan de financiële markten was duidelijk: de EU-lidstaten dekken elkaar volledig door deze coronacrisis.
Het laat nog meer zien: als de acute liquiditeitsproblemen in de eurozone de komende tijd toenemen, kunnen er baanbrekende, tot voor kort voor onmogelijk gehouden besluiten gaan vallen. Bedrijven, ondernemingen en investeerders zijn massaal en onmiddellijk op zoek naar cash om hun lopende verplichtingen te kunnen betalen, nu hun reguliere omzet en inkomsten door de coronacrisis zijn weggevallen. We zien op de financiële markten verwoede pogingen om bezittingen – aandelen, obligaties – te verkopen tegen bodemprijzen. Dumping voor liquiditeit.
Daar komt bij dat Europese overheden grote steunpakketten aankondigden (hulde, zeker ook voor Nederland), waarvoor geleend moet worden. Zo is een enorme ‘search for liquidity’ van de grond gekomen. De vraag komt op of er voldoende cash te bemachtigen is voor al deze wensen. En of deze liquiditeit op het juiste moment naar de juiste speler zijn weg vindt. Vertraging ligt op de loer, terwijl acute liquiditeitsnood speelt en faillissementen dreigen. Denk aan de begrijpelijke uitvoeringsproblematiek van de werktijdverkortingsregeling bij het UWV, door overbelasting door de supersnelle toestroom van 80 duizend bedrijven. Terwijl we ons in een doemscenario bevinden, zodat nu voor overheidsingrijpen geldt dat ‘snelheid belangrijker is dan zorgvuldigheid‘.
“Gezocht: het beroemde helikoptergeld. Niet voor burgers, zoals de overheid in VS gaat uitdelen, maar voor bedrijven.”
Zo kan het zomaar gebeuren dat de ECB op grotere schaal staatsobligaties van EU-lidstaten gaat opkopen of dat meer nationale centrale banken het mandaat krijgen om leningen van hun eigen regering te financieren. In principe worden dan euro’s bijgedrukt – monetaire financiering – die lidstaten kunnen gebruiken om bedrijven en burgers te steunen. Topeconomen Saez en Zucman bombarderen de overheid nu als de ‘buyer of last resort’ die de private sector levend door deze crisis heen moet trekken. Ook de ECB kan dit doen, door schulden en obligaties van bedrijven op te kopen (zie het superpakket van 750 miljard van gisteren) of hen op één of andere manier direct geld toe te schuiven. Gezocht: het beroemde helikoptergeld. Niet voor burgers, zoals de Amerikaanse overheid gaat uitdelen, maar voor bedrijven.
Om aan de acute vraag naar cash te voldoen, bedacht ik me dat overheden onmiddellijk en rechtstreeks geld kunnen overmaken naar bedrijven en ondernemingen. Door naar elk bedrijf een vast percentage van de aangegeven omzet over het vierde kwartaal van 2019 bij de Belastingdienst over te schrijven. Met 1 druk op de knop. Supersnel. Rekeningnummers zijn bekend. Gewoon uitkeren om de acute liquiditeitsnoden te verhelpen. Enige eis: geen enkel werknemer mag zijn of haar baan verliezen. (Ik las daarna dat Jesse Frederik van De Correspondent eenzelfde idee had).
Dit in heel de Eurozone uitvoeren, lukt alleen na geldverruiming door de ECB of monetaire financiering via de nationale centrale banken. De enorme benodigde liquiditeit is nu niet zomaar beschikbaar op de markten. En ja, het is een weinig zorgvuldig instrument, baanbrekend en tot voor kort voor onmogelijk gehouden. Maar als we in de vorige crisis banken steunden via kapitaalinjecties en nationalisaties, waarom in de coronacrisis dan niet onconventioneel en supersnel bedrijven, ondernemers en hun personeel steunen?
We zoeken immers die supersnelle helikopter vol corona-cash voor het bedrijfsleven.