Corona, personeelstekort en ruimtegebrek jagen de digitalisering aan
26 november 2021 08:12, RTL Nieuws
Yes, Nederland staat weer 4e van Europa in de laatste The Digital Economy and Society Index. We lopen voorop als het gaat om het aandeel inwoners met basale digitale vaardigheden, de dekking van breedband connecties en het 5G netwerk, en het percentage bedrijven dat big data benut.
Volgens dit onderzoek van de Europese Commissie hebben we, na Ierland en Denemarken, in de laatste vijf jaar zelfs de grootste vooruitgang in digitalisering behaald.
Toen de coronacrisis uitbrak, had Nederland hier profijt van. Het overschakelen naar thuiswerken en naar digitale productie en consumptie in een lockdown verloopt immers gemakkelijker. Eigen onderzoek suggereert dat de computertoegang van burgers in EU-landen de eerste directe economische schade beperkte.
Over het hele jaar 2020 vond ik aanwijzingen dat lidstaten met een hoger percentage huishoudens met een internetconnectie thuis minder bbp-verlies hadden gehad. Nogal wiedes dat Mario Draghi met zijn miljarden uit het Europese herstelfonds glasvezelkabels door heel Italië wil trekken.
Ik ben benieuwd naar de supersprong die we de komende tijd maken. Want deze tijd jaagt de digitalisering van de Nederlandse economie werkelijk aan. Gedwongen door een virus en lockdowns, een vergrijzing en personeelstekorten, en een beperkte fysieke ruimte en heel veel wensen.
Alles wat digitaal kan, hoeft niet fysiek. Heel handig in tijden van coronarestricties die de sociale contacten beperken. Zeer nuttig om de huidige en toekomstige arbeidsmarktkraptes het hoofd te bieden – denk aan de zorgsector! Erg bruikbaar als je vindingrijk en slim moet omgaan met het gebrek aan ruimte via concepten als smart mobility en smart cities.
We kunnen slimmer produceren en consumeren. Transactiekosten, loonkosten en voorraadkosten dalen door digitaliseringsslagen. Transactiekosten nemen af als zoek- en informatiekosten om een match op een markt te vinden nagenoeg nul zijn, een contract in een wenk gesloten en betalingen direct digitaal uitgevoerd.
Loonkosten verminderen wanneer digitale hulpmiddelen beter bepalen welke fysieke arbeid wanneer en waar nodig is en reistijden dalen. Voorraadkosten dalen als met big data een betere inschatting gemaakt wordt van noodzakelijke voorraden en op precies het juiste moment weer aangevuld – opslagruimtes kunnen kleinschaliger en de verspilling daalt.
Vanzelfsprekend zijn er risico’s. Groepen in de samenleving zullen niet goed mee kunnen. Het Centraal Planbureau waarschuwt dat twintig procent van de Nederlanders tussen de 16 en 65 jaar niet het OESO-basisniveau voor digitale vaardigheden heeft, waaronder een groep jongeren.
En onze overheid zal te laat reageren op het ontstaan van nieuwe digitale machtsposities, omdat het uitdenken van de marktordening tijd vergt. Privacy-rechten en neutrale omgang met burgers staan onder druk door de digitale dataverzameling en de toenemende inzet van algoritmes bij bedrijven én overheden.
In de moderne economie is digitale data een productiemiddel, zoals de klassieke factoren kapitaal, arbeid en natuur. Hoe meer data een bedrijf bezit, hoe beter hij zijn goederen en diensten kan toespitsen op de wensen van consumenten, hoe meer nieuwe data het bedrijf daarna zal ontvangen, weer kan benutten voor intelligenter maatwerk en een onmisbaar platform, enzovoort. Het is een zelfversterkende spiraal die leidt tot machtsconcentraties.
Burgers zullen verwachten dat de overheid hen beschermt. Helaas zal dit vaker dan we willen een misvatting gaan blijken. Onze overheid heeft simpelweg te grote informatieachterstanden en te weinig inzicht in de doeltreffendheid van verschillende soorten regulering. Het is een logisch gevolg van de opkomst van een nieuwe, onbekende wereld en technologische sprongen.
Daarbij digitaliseert de overheid uit overwegingen van doelmatigheid, eenduidigheid en maatwerk haar eigen beleidsuitvoering zelf ook. De Staat is een grote speler in big data, artificial intelligence en logaritmes: zie alleen al deze activiteiten van het Centraal Bureau van de Statistiek.
Het is terecht dat de onze overheid mee wil in de vaart der volkeren. Successen zullen worden behaald, grote fouten gemaakt, maar op termijn vooruitgang gerealiseerd. In The Digital Economy and Society Index staat de digitale dienstverlening van de Nederlandse overheid nu op de 8e plaats.
Ja, corona, personeelstekorten en ruimtegebrek jagen de digitalisering van de Nederlandse economie aan. De onzekere vraag die voorligt is: hoe moet de overheid zich opstellen?